مولكو‌ل‌ها

در الفبای فارسی فقط 32 حرف وجود دارد. از تركیب این حروف، كلمات زبان فارسی درست می‌شود. با تركیب آن‌ها می‌توان میلیون‌ها كلمه ساخت. راستی آیا شما هرگز فكر كرده‌اید كه ما این همه لغات و كلمات را كه در زبان فارسی داریم، و با آن گفتگو می‌كنیم و می‌نویسیم، فقط از تركیب‌های مختلف این 32 حرف به وجود آمده است؟ ممكن است بپرسید كه چطور چنین چیزی ممكن است؟ به مثال زیر دقت كنید:

اگر سه مهره‌ی رنگی( قرمز، زرد، سبز ) داشته باشیم. ما می‌توانیم این مهره‌ها را سه تا سه تا، به شش صورت در كنار هم بچینیم. اگر بخواهیم این را با علوم ریاضی نشان دهیم می‌شود:6=3×2×1؛ حال اگر یك مهره‌ی رنگی دیگر به این سه مهره اضافه كنیم؛ می‌توانیم این چهار مهره را به صورت‌های مختلف، در بیست و چهار ردیف چهارتایی بچینیم. و اگر بخواهیم آن را با علوم ریاضی نشان دهیم می‌شود: 24=4×3×2×1 ؛ حالا اگر یك مهره‌ی دیگر اضافه كنیم تا مهره‌های ما پنج تا شود، می‌بینیم كه صورت‌های مختلفی كه می‌توان این پنج مهره را كنار هم چید، چقدر زیاد می‌شود: 120=×5×4×3×2×1 ؛ برای این كه بدانید 32 حرف الفبای فارسی، بدون این كه هیچ حرفی تكرار شود، چند جور با هم تركیب می‌شوند؛ كافی است كه حاصل ضرب‌های زیر را با هم جمع كنید:

23×22×21×20×19×18×17×16×15×14×13×12×11×10×9×8×7×6×5×4×3×2×1 ؟= 32×31×30×29×28×27×26×25×24×

ضرب كردن این اعداد در یكدیگر خیلی وقت می‌گیرد؛ ده‌ها صفحه را سیاه می‌كنید؛ و شما هنوز نیمی را ضرب نكرده‌اید. می‌بینید كه عدد به هزاران میلیون می‌رسد. اگر شما تركیب‌های دیگری را هم كه ممكن است این حروف با هم داشته باشند در نظر بگیرید، جمع آن‌ها خیلی خیلی بیشتر می‌شود.

همان‌طور كه از تركیب 32 حرف الفبای فارسی، كلمات زبان فارسی بوجود می‌آید؛ همین‌طور هم از تركیب بیش از صد و چند عنصر باهم همه‌ی مواد مختلفی كه در جهان وجود دارد، بوجود می‌آید.

از تركیب بیش از صد عنصر با هم، چند میلیون میلیون میلیون تركیبات مختلف پیدا می‌شود. هر یك از عناصری كه در جهان هست، از یك نوع اتم خاص درست شده است. مثلا" اتم ئیدروژن، یك الكترون دارد كه به دور هسته‌ی آن می گردد. اتم اكسیژن، هشت الكترون دارد؛ و هسته‌ی آن نیز پیچیده‌تر از هسته‌ی ئیدروژن است.

از تركیب اتم‌ها با هم مولكول ساخته می‌شود. یكی از ساده‌ترین مولكول‌ها، مولكول آب است. مولكول آب از تركیب دو اتم ئیدروژن و یك اتم اكسیژن، به نحو خاصی درست شده‌اند.

شیمیدانان، با بكار بردن وسیله‌ای كه به آن میكروسكوپ الكترونی می‌گویند، می‌توانند یك مولكول را یك میلیون بار بزرگتر كنند. از این راه، آن‌ها پی برده‌اند كه شكل مولكول آب به چه نحوی است.

چون یك مولكول آب از دو اتم ئیدروژن و یك اتم اكسیژن درست شده است، ما با بكار بردن علامت‌های این دو اتم یعنی علامت H برای ئیدروژن و علامت O برای اكسیژن، می توانیم بنویسیم: H2O ( یعنی دو اتم ئیدروژن و یك اتم اكسیژن كه با هم یك ملكول آب را تشكیل می‌دهند. )

راستی آیا شما اسم گاز متان را شنیده‌اید؟ این گاز، ماده‌ی بسیار خطرناكی است. اغلب در معدن‌ها یافت می‌شوند؛ و با شعله‌ی كبریتی آتش می‌گیرد. ملكول گاز متان از تركیب یك اتم كربن C ، و چهار اتم ئیدروژن H درست شده است. به‌طور خلاصه، و با بكار بردن علامت‌ها، می توانیم آن را این‌طور بنویسیم: CH4 ( یعنی یك اتم كربن و چهار اتم ئیدروژن ). شیمیدانان می گویند كه مولكول گاز متان، مانند یك هرم است كه اتم‌های ئیدروژن در چهار گوشه‌ی آن قرار گرفته‌اند.

شیمیدانان، مولكول‌های دیگری را هم می‌شناسند. بعضی از آن‌ها از صد‌ها و حتی میلیون‌ها اتم درست شده‌اند. مانند مولكول‌های پیچیده‌ای كه در هسته‌ی سلول بدن خودمان و دیگر جانداران وجود دارد. به آن ملكول دی ان ای( DNA ) می گویند. كه خود از تعدادی مولكول‌های ساده‌تر درست شده است. این ملكول‌ها هستند كه ویژگی‌ها و خصوصیت‌های ارثی را، از پدر و مادر به فرزندان منتقل می كند. این ملكول‌های ساده می‌توانند به میلیون‌ها میلیون شكل با هم تركیب شوند.

ستاره‌شناسان با بكار بردن دستگاهی به نام طیف‌نگار، نوری را كه سیارات منعكس می‌سازند، آزمایش می‌كنند تا دریابند چه مولكول‌هایی در جو و فضای آن‌ها وجود دارد. به تازگی دریافته‌اند كه در جو سیار‌ه‌ی مریخ، مولكول‌های آب، وجود دارد. از این‌رو، ممكن است در كره‌ی مریخ، شكل خاصی از زندگی گیاهی، وجود داشته باشد.